Sự tích hoa tuy lip

Bạn đã có dịp được nghe hoa trò chuyện chưa? Còn
tôi, thú thật là vào một sớm đầu xuân tôi đã tình cờ được nghe hoa Tuyết
trò chuyện với hoa Tuy Líp của người Udơbếch rồi. Đúng hơn là hoa Tuy
Líp nói, còn hoa Tuyết thì chỉ lắng tai nghe, thi thoảng mới ngắt lời
bạn bằng một vài câu hỏi.
Nhưng tốt nhất là tôi sẽ kể lần lượt cho các bạn nghe mọi chuyện. Tôi đã
được một người bạn gái tặng cho mấy hạt hoa Tuy Líp tìm được trên các
sườn đá Derapsan. Về mùa Thu, tôi đem những cái hạt ấy trồng trong mảnh
vườn bên cạnh bức tường nhà, gần một khóm hoa Tuyết.
Mùa Xuân, tuyết thường tan vào tháng ba, tiết trời ấm áp một cách
đặc biệt. Tất cả các bông hoa Tuyết cũng như hoa Tuy Líp đều lần lượt
nhú lên qua một lớp tuyết mỏng và hớn hở đón chào mùa xuân.
Vào một đêm tháng tư, tôi ngồi lại khá muộn trước một công trình mà
tôi chỉ muốn làm cho xong ngay. Khi tôi đặt dấu chấm cuối cùng rồi ra mở
cửa sổ, ngồi xuống chiếc ghế bành nghỉ xả hơi, hít thở luồng không khí
trong lành thì ở phía chân trời đã rực lên ánh bình minh. Tôi chợt nghe
có tiếng reo thanh thanh, thật tươi rói và dễ chịu, hệt như những chiếc
ly pha lê chạm nhẹ vào nhau ở đâu đó.
- Xin chào - Bông hoa Tuyết khẽ lên tiếng.
Sau đấy là giọng đáp lại hơi khô một chút:
- Chào!
- Hẳn cậu là người ở xứ khác đến khu vườn nhà chúng tớ? - Vẫn giọng
nói thanh thản hỏi.
- Lần đầu tiên tôi được nở hoa ở đây.
- Vậy, chúng ta quen nhau rồi nhé. Tôi là cây hoa Tuyết.
- Còn tôi là hoa Tuy Líp.
- Cậu từ đâu tới đây?
- Từ một miền xa lắm, có tên là Udơbêkixtan.
- Ồ, cậu ở xa thật đấy - Hoa Tuyết thỏ thẻ, làm như nó đã quá biết
Udơbêkixtan ở đâu và xa xôi như thế nào - Theo phong tục của vườn nhà
tớ, cậu cần phải kể cho tớ nghe về chuyện của đời cậu.
- Chuyện đời mình thì ngán ngẩm lắm - Hoa Tuy Líp thở dài. Chúng tôi
đã truyền đời truyền kiếp kể cho nhau nghe để không một ai trong chúng
tôi quên rằng, cô bé Tuy Líp đã phải gánh chịu những bông hoa của chúng
tôi phải cháy lên ngọn lửa vĩnh cửu để tưởng nhớ ai... Một ngàn năm
trước đây tại một thung lũng trong núi
Derapsan có một người sống bằng nghề chăn cừu tên là Xabiđan. Ông
sống rất cực khổ vì đàn cừu ông chăn dắt không phải là sở hữu của ông mà
là của điền chủ Hamít. Xabiđan chỉ có đôi cánh tay lực lưỡng, một cây
sáo tự khoét lấy và bảy cô con gái mắt đen huyền. Cô út có tên gọi hơi
khác thường: Tuy Líp. Xabiđan rất yêu quí các con gái của mình, xong
cũng đã nhiều lần ông than thở:
- Ôi, giá ta có đứa con trai....
- Vì sao ông ta lại thích con trai hơn? - Cây hoa Tuyết hỏi.
- Vì đối với một người cha, con trai giống như đôi cánh. Còn con
gái... con gái rồi sẽ đi lấy chồng, sẽ bỏ cha và để lại cho trái tim ông
nỗi đơn độc và buồn rầu.
Một hôm, cô út và là cô gái đẹp nhất của người chăn cừu - nàng Tuy
Líp mười tuổi, mang bữa ăn trưa đến cho cha. Để cho người cha đang mệt
mỏi được khuây khỏa, nàng bèn cất tiếng hát những bài hát nàng tự nghĩ
ra và nhảy những điệu múa trông thật uyển chuyển và đẹp mắt. Đôi gò má
nàng cứ hồng hào thêm lên, và cặp mắt đen láy thì sáng rực như hai vì
sao, không một công chúa nào có thể sánh được.
Đúng giờ khắc ấy, số phận cay nghiệt đã phái điền chủ Hamít cưỡi một
con ngựa hùng dũng đến trước đàn cừu. Vừa trông thấy nàng Tuy Líp nhảy
múa, gã bèn dừng ngựa lại, nấp sau mấy bụi cây nhỏ theo dõi từng động
tác nhảy tuyệt diệu của cô gái kiều diễm.
Nhảy xong Tuy Líp nói với cha:
- Cha ơi, con muốn được múa hát cả đời để cho mọi người được vui
sướng.
- Ôi, con yêu quí của ta - người cha lắc đầu - Con là một cô gái
nghèo hèn, kiếm đâu ra những xiêm áo lụa là và những bộ y phục múa trong
suốt?
Hamít rình chờ cho đến khi cô gái mang bát đĩa về nhà thì xông ra
túm lấy cô đưa cô về dinh cơ nhà mình. Gã đẩy Tuy Líp vào một căn phòng
kín, ở đó đã có hàng trăm cô gái đẹp đang dệt thảm. Suốt từ lúc mặt trời
mọc cho đến tận hoàng hôn, Tuy Líp dầm mình trong đám bụi nhuế nhóa với
công việc dệt thảm tẻ ngắt và mệt mỏi. Một mùa Hè tối tăm và tuyệt vọng
đã qua. Rồi mùa Thu và mùa Đông cũng chấm hết. Nhưng khi mùa Xuân vừa
đến thì nỗi buồn nhớ núi non, nhớ những con suối chảy rì rào và tiếng
chim ca bỗng dày vò Tuy Líp khôn nguôi, khiến nàng phải đi đến quyết
định: Hoặc là chết hoặc là trở về với tự do.
Một bữa nọ, cô gái lại bên cửa sổ phóng tầm mắt qua lỗ khe nhỏ nhìn
xuống phía dưới. Nàng phát hiện ra ở ngay dưới chân cửa sổ có vô số
những mảnh chai, kính vỡ - đó chính là cái bẫy, nếu tù nhân nữ nào liều
mạng phá cửa sổ bỏ trốn thì sẽ bị cứa đứt chân.
Đúng lúc đó có một con chim bay đến đậu ngay bên bệ cửa sổ - đấy
chính là con bồ câu trắng của người chị cả tên là Phairidôđa.
Làm thế nào để báo tin về nhà đây? Tuy Líp không biết viết, thậm chí
ở nhà cũng chẳng ai biết đọc. Cô vội vã cắt ngay một mớ tóc đen của
mình, dứt một vài sợi quí vẫn thường dùng để dệt thảm rồi chuyển qua khe
hở cho chú bồ cầu tin cẩn. Chim tạm biệt nàng, bay đi.
Khi nhận được tin em út, Phairidôđa nghĩ nát óc tìm cách cứu em gái.
Cuối cùng nàng đến gặp bà lão Turơxun. Bà lão sống đơn độc trong túp
lều rách nát, ngày ngày kiếm cây cỏ làm thuốc chữa bệnh. Tương truyền
Turơxun có thuốc phục sinh.
Turơxun nghe hết chuyện Phairidôđa kể, bà liếc nhìn mặt trăng rồi
lầm bầm khấn:
- Tự do không phải thứ quà tặng mà phải đánh đổi nó bằng máu.
- Bằng máu của Tuy Líp? - Phairidôđa sợ hãi kêu lên.
- Phải, bằng máu của Tuy Líp, bằng máu của tất cả bảy chị em nhà
ngươi. Mà không chỉ có thế, còn bằng chính cả máu của tất cả những người
bạn quí, của những đứa bé nghèo nàn của các ngươi nữa. Hãy nghe ta nói
đây.
Sau hai đêm nữa, đến đêm thứ ba, khi mặt trăng bắt đầu mọc lúc nửa
đêm, Hamít sẽ tổ chức tại dinh cơ nhà lão một bữa đại tiệc. Như thường
lệ, bọn lính gác bao giờ cũng là những kẻ bị chuốc rượu say trước nhất,
mặc dù sáng hôm sau họ phải trả giá bằng một cái đầu. Ngay đêm ấy, trước
lúc trăng lên, chị em các ngươi và các bạn gái của Tuy Líp phải lọt
được vào dinh cơ, còn chim bồ câu sẽ chỉ cho các ngươi cửa sổ phòng giam
các cô gái. Hãy đi chân đất đến gần cửa sổ mà mở ra. Ta nói là phải đi
chân đất. Bàn chân các ngươi sẽ bị thương vì mảnh kính. Bây giờ ta sẽ
nói tại sao. Hamít nhanh chóng phát hiện ra bầy nô lệ của gã chạy trốn
và gã sẽ đuổi theo. Căn cứ vào một vài vết máu, gã có thể biết một cách
rõ ràng bầy nô lệ trốn đi đâu, nhưng nếu dấu vết đó lại quá nhiều thì gã
sẽ lúng túng, trong khi đó có người lại đang leo lên một sườn dốc đứng
mà ngựa của gã không leo được.
Phairidôđa làm tất cả những việc mà Turơxun chỉ vẽ. Những tên lính
canh bị chuốc rượu say mềm không còn nhận ra các cô gái đang lén lút bỏ
trốn. Sau khi bị mảnh kính cứa nát bàn chân, các cô mở cửa sổ ra và khẽ
gọi Tuy Líp. Tuy Líp nhảy ào qua cửa sổ, mặc dù hai bàn chân bị thương
đau nhói nàng vẫn không dám kêu ca. Các bạn gái của nàng cũng chịu những
đau đớn như thế.
Các cô gái chạy toán loạn theo sườn núi. Dù hai bàn chân bị thương,
phải chạy một cách khó khăn, các cô vẫn không dám rên rỉ, vì nếu để lộ,
các cô sẽ mất tự do, một món quà mà các cô phải đổi bằng một giá quá
đắt. Các cô cứ men theo sườn núi đá còn phủ tuyết mà chạy cho đến khi
nghe rõ những tiếng vó ngựa dồn dập.
- Hamít đang đuổi theo chúng ta đấy! - Tuy Líp hét lên, giục mọi
người - hãy chạy nhanh lên!
Các cô gái chạy trốn dường như có gió giúp sức cho họ. Tuy vậy Tuy
Líp đã bắt đầu đuối sức, nàng bị rớt lại sau. Ngựa của Hamít đã ập đến
sau lưng nàng. Chẳng lẽ nàng lại trở thành tù nhân của gã điền chủ không
đội trời chung này, và lại không được trông thấy mặt trời cùng núi rừng
nữa hay sao? "Không, thà chết trong tự do còn hơn là sống đời nô lệ!"
Và, thế là Tuy Líp gieo mình xuống dưới vó ngựa. Cả bốn vó ngựa xéo lên
người nàng, nhưng chính con vật đã bị khuất và bị gẫy một chân. Hamít bị
thương lết về nhà lúc trời còn chưa sáng, hối hả giục lũ gia nhân đuổi
bắt những kẻ trốn chạy.
Tuy Líp người đẫm máu cố gượng đứng lên, nhưng mới đi được vài bước,
nàng đã khựng lại và ngã sấp xuống tuyết.
Sáng hôm sau, Hamít cùng lũ lâu la mò lên đỉnh núi cao tuyết phủ.
Trước mắt chúng hiện ra một cảnh tượng kì lạ: trên bãi tuyết trắng lạnh
có cơ mang những bông hoa đỏ đã bừng nở.

- Chuyện đời tôi như vậy đấy, do đó tại sao tôi lại có tên là Tuy
Líp. Tuy Líp nói xong liền im lặng. Cây hoa Tuyết cũng lặng thinh. Tôi cảm thấy sống lưng ớn lạnh. Tôi đứng dậy lấy khăn chùm kín cổ,
bước ra vườn.
Lạ chưa kìa, những bông tuyết mảnh mai kia đã kịp rơi xuống và trải
khắp khu vườn một lớp trắng mỏng tự khi nào vậy? Còn một chậu hoa, gần
bức tường nhà có một bông Tuy Líp đỏ rực đã nở hết cỡ. Tôi cúi xuống và
phát hiện ra một giọt nước mắt khá to, trong suốt, dính chặt vào chiếc
cánh dưới của bông hoa Tuyết.